Informatie over Schotland

Schotland maakt deel uit van het Verenigde Koninkrijk (officieel The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland), voor ons gewoon Engeland. Er wonen ruim 5 miljoen inwoners volgens de laatste tellingen, met een gemiddelde bevolkingsdichtheid van 66 inwoners per vierkante kilometer (in Engeland gemiddeld 381 p. km.). Het aantal inwoners daalt echter en de verwachting is dat er in 2026 hooguit nog 5 miljoen inwoners zullen zijn. 9,5% van de totale engelse bevolking terwijl de oppervlakte van Schotland (ca. 78.772 km2) bijna 35% van het totale land uitmaakt. In totaal bijna 1,9x zo groot als Nederland.
Schotland vormt het noordelijke deel van het Britse eiland en wordt in het westen en noorden omspoeld door de Atlantische Oceaan, aan de oostzijde door de Noordzee en in het zuiden loopt de negentig kilometer lange grens met Engeland over de Cheviott Hills. De grootse afstand op het Schotse vasteland bedraagt van noord naar zuid (Cape Wrath-Mull of Kintyre) 441 km en van oost naar west (Applecross-Peterhead) 248 km. De westkust is hemelsbreed 416 km lang, maar bedraagt door de vele inhammen in werkelijkheid 3200 km. Schotland telt 790 eilanden en eilandjes, waarvan er circa 130 bewoond zijn.
Geografisch bestaat Schotland uit twee delen: het vasteland en de eilanden. Je kunt op het vasteland drie duidelijke landvormen onderscheiden: het noordelijke Hoogland, het centrale Hoogland en de Laaglanden. De Hooglanden worden door midden gedeeld door de Great Glen, een smalle kloof in het berglandschap. De 'glens' zijn trouwens kenmerkend voor het hele landschap. Het zijn door gletsjerwerking uitgeslepen dalen met steile wanden en vaak gevuld met langgerekte meren. De hoogste top in dit gebied (en ook van heel Engeland) is de Ben Nevis (1344 meter), in de buurt van Fort William.

De bevolking onderscheidt zich van de Engelse door de eigen taal en letterkunde, rechtspraak en onderwijs, organisatie van de kerk en heeft een sterk historisch besef. Het merendeel van de bevolking stamt uit de oorspronkelijke Schotse bevolking die eigenlijk een mengelmoes is van Picten, Kelten en later Noormannen.
In tegenstelling tot de rest van Engeland wonen er relatief minder mensen in de steden en meer op het platteland. Met een bevolkingsdichtheid van ongeveer 66 mensen per vierkante kilometer, is het er redelijk rustig. Toch is de verdeling nog erg ongelijk: ruim 1,5 van de 5 miljoen inwoners woont in één van de 4 grote steden: Edinburgh, Glasgow, Aberdeen en Dundee.
Wij hebben de mensen als heel vriendelijk en behulpzaam ervaren, hoewel ze een dubbelzinnig minderwaardigheidsgevoel lijken te hebben ten opzicht van de engelsen door wie ze zich (nog steeds) overheerst voelen. Door het sterke historisch besef van de Schotten (zie ook de geschiedenis-pagina) is dat er waarschijnlijk bijna genetisch ingeprent.

Hoewel het engels de nationale taal van Engeland (Groot Britannië) is, wordt in Schotland ook nog Gaelic gesproken (ook in Ierland). Daarnaast is het engels dat de Schotten spreken duidelijk een eigen dialekt. Gaelic spruit voort uit de diverse (6) Keltische talen van vroeger en er zijn nog 3 vormen van over die gesproken worden: Irish Gaelic (Gaeilge), Manx Gaelic (Gailck) en Scottish Gaelic (Gàidhlig). Deze 3 talen worden gesproken in Ierland, op het eiland Man en in Schotland. De sprekers ervan worden Gaels (vroeger Kelten) genoemd. Ongeveer 60.000 mensen in Schotland spreken het nog, dus niet veel meer dan 1% van de bevolking!
Een paar eeuwen geleden werden naast het Engels ook nog drie andere talen gesproken: Pictisch, Gaelic en Noors. In het huidige Schotse taalgebruik komen veel woorden voor, afkomstig uit deze drie talen.

Schotland ligt op de rand van het Europese continent en wordt aan drie kanten door water omgeven. Het heeft een gematigd zeeklimaat met zachte winters en koele zomers. Een gordel van westenwinden stuurt voortdurend een dichte bewolking over het land.
Aan de westkust kan het langdurig en hard regenen. Daar valt het 2x zoveel als in Nederland en België; aan de oostkust valt net zoveel als bij ons. In de periode mei-september ligt aan de oostkust de gemiddelde dagtemperatuur tussen de 18 en 20 °C. In de rest van Schotland is het een paar graden koeler.
In het algemeen kun je sneeuw verwachten in de hogere regionen van december tot maart. De eerste sneeuw kan al in oktober vallen en tot mei blijven liggen tijdens een goed skiseizoen. De meeste zon en minste regen tref je in mei en juni wanneer een prachtig helder licht de bergen kan beschijnen. Juli en augustus zijn normaliter warmer maar ook natter en de verfoeide 'midgets' (kleine muggen) zijn het meest talrijk. Aan het eind van september is de lucht koeler en het groen kleurt langzaam naar herfsttinten. De herfst is onwisselvallig te noemen, soms prachtig en droog, soms stormachtig. Uit ervaring en uit verhalen van vrienden daar weten we echter dat de afgelopen jaren het klimaat niet is wat het was: veel te veel regen en kille temperaturen.

De hooglanden zijn onvruchtbaar en onherbergzaam en bestaat voornamelijk uit schrale, boomloze vlakten. Er groeien slechts heideplanten, varens, grassen, jeneverbessen en andere kleine struiken. Zo'n 4.000 jaar geleden stonden er voornamelijk pijnbomen (Scots pine), maar door ontbossing, intensieve begrazing door schapen en klimaatsveranderingen zijn de eens uitgestrekte bossen vervangen door een dikke veenlaag. Men is met herbebossing bezig, maar de nieuwe bossen zijn nogal eenzijdig en eentonig. Hoenders, gorsen en plevieren komen er veel voor. Het edelhert is het grootste voorkomende landzoogdier en brengt veel schade toe aan jonge aanplant en de nesten van zeldzame vogels. Grote zoogdieren als de wolf, bever, beer en eland waren in de 18e eeuw al volkomen uitgestorven. De overal loslopende schapen, maar ook de Schotse Highlanders en de Shetland pony's zijn halfwild.
Op de eilanden en steile kliffen van het vasteland nestelen zeevogels, waaronder visarenden, papegaaiduikers, alken, sternen en jan-van-genten. In het binnenland zijn minder soorten te vinden; steenarenden en raven in de bergen, sneeuwhoen en fazant op de vlakten en uilen, mezen en andere zangvogels in de bossen.

Eeuwenlang is de economische ontwikkeling van Schotland, onder andere door de ligging, achtergebleven bij die van Engeland. Het gevolg is dat veel mensen uit dit gebied emigreren om ergens anders de kost te verdienen. Het financiële centrum van het land is Edinburgh. Hier is de Bank of Scotland (die de eigen Schotse bankbiljetten drukt) gevestigd. Ook telt deze stad vele verzekeringsmaatschappijen en beleggingsmaatschappijen. Toerisme is nog steeds belangrijk in dit land.
Maar liefst viervijfde van de Schotse bodem wordt voor agrarische doeleinden gebruikt. In Zuid- en Midden-Schotland liggen uitgestrekte landbouwgebieden, waar voornamelijk veeteelt wordt bedreven. De MKZ krisis in 2001 heeft Schotland echter meer in de toeristische dan in de agrarische sektor geraakt.
Langs de gehele kust is visserij belangrijk (schelvis, kabeljauw, haring, schaaldieren). Het kweken van zalm is ook in opkomst gekomen. Aberdeen, Peterhead, Fraserburgh, Kinlochbervie, Lerwick en Ullapool zijn belangrijke plaatsen met visindustrie.
De delfstoffen die het land bezit zijn onder andere steenkool (in Lothian, Fife en Ayr) en ijzererts (in het zuidwesten, Strathclyde). Net als in de andere delen van Groot-Brittannië loopt de mijnbouw terug. Ook belangrijk voor de Schotse economie is de winning van olie en gas in de Noordzee.
Echte Schotse exportartikelen zijn whisky, voor een belangrijk deel uitgevoerd naar de Verenigde Staten, wollen stoffen (tweed) en voedingsmiddelen. De belangrijkste afnemers zijn Engeland en de Gemenebestlanden.
Schotland heeft een goed wegen- en spoorwegennet en vier internationale luchthavens: Edinburgh, Glasgow, Aberdeen en Prestwick, en diverse kleine luchthavens, voornamelijk voor lokaal verkeer.

Toerisme is van groot belang voor de ekonomie van Schotland, maar heeft erg te lijden gehad door de BSE en MKZ krisis. Maar belangrijker nog was dat na de aanslagen op 11 september 2001 in de V.S. de Amerikaanse toeristen wegbleven. Dit gold voor heel Engeland en de Britse regering heeft allerlei maatregelen verzonnen om hier iets aan te doen, maar vooralsnog lijkt het toerisme in Schotland in een flinke dip te verkeren. Ook vanaf het vasteland van Europa komen de afgelopen jaren minder mensen door de hoge prijzen t.o.v. de overige Europese landen. Precieze cijfers hierover hebben we niet kunnen vinden. Wanneer iemand daarover meer informatie heeft, mail ons dan.

Schotten zijn erg nationalistisch; dit blijkt uit de geschiedenis, maar ook uit eigen ervaring hebben we dit gemerkt. Een psychologische studie van de landsaard van de Schotten zou erg interessant zijn, maar waarschijnlijk ook nogal wat kontroversie oproepen (b.v. over dronkenschap als nationaal kultuurgoed zoals we ergens op internet lazen). Sinds 1 juli 1999 heeft Schotland een eigen parlement dat zetelt in Edinburgh, maar buitenlandse politiek, defensie, macro-economisch beleid, sociale zaken en fiscaal beleid blijven voorbehouden aan de regering in Londen. Voor de rest beslissen de Schotten via hun 129 afgevaardigden (Members of Scottish Parliament) zelf, onder leiding van de first minister. Schotland is opgedeeld in 32 administratieve regio’s (councils) die de taken van de vroegere 9 regions en 53 district councils hebben overgenomen. Toch geven de meeste Schotten aan dat ze zich afhankelijk voelen van de engelsen en erdoor benadeeld worden. Wat subsidies betreft, schijnt dit volgens onderzoeken nogal mee te vallen.
In Schotland zijn er politieke bewegingen die naar zelfbestuur en onafhankelijkheid streven. De Scottisch National Party is zo'n partij die de belangen van de Schotten behartigt en een betere positie nastreeft binnen het Verenigd Koninkrijk, waarvan Schotland deel uitmaakt. De partij is opgericht in 1934, toen de levensomstandigheden van de arbeiders miserabel waren en Schotland door het Koninkrijk geheel werd verwaarloosd.
In september 2014 werd een referendum gehouden of Schotland onafhankelijk moest worden maar 55% van de bevolking stemde tegen. Nu het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie stapt, gaan er stemmen op om opnieuw een referendum te houden maar de regering in Londen houdt dit (nog) tegen.
De website van de groepering Siol nan Gaidheal over de onafhankelijkheid van Schotland is hier te vinden.