Kloosters in de indrukwekkende Meteora

We zijn speciaal naar Ioannina gekomen omdat we de kloosters van de Meteora nog eens willen bezoeken. We waren hier een paar jaar geleden al eens maar het heeft zo'n indruk gemaakt dat we er nog een keer heen gaan. Onderweg komen we her en der ikonostasieën tegen, kapelletjes op plekken waar bijvoorbeeld een ongeluk is geweest. Het zijn kleine monumenten en vaak ligt er een aansteker in om een kaars aan te steken.

Na bijna anderhalf uur rijden zien we in de verte de karakteristieke rotsen al opdoemen. Ooit was hier een binnenzee en hebben het water en de wind de zachte zandsteen omgevormd tot steile pieken met diepe kloven ertussen en het hele gebied wordt de Meteora genoemd, wat 'boven in de hemel' of ook wel 'hoog verhevene' betekent. Het is een imposant gebied maar wordt in de klassieke oudheid helemaal niet genoemd. Misschien was het te onherbergzaam om te bewonen.

De rotsen torenen soms wel 500 meter boven de ravijnen uit en sommige hebben natuurlijke grotten waar in de 9e eeuw al kluizenaars onderdak zochten om in afzondering te leven. Er kwamen er echter steeds meer en op zon- en feestdagen kwamen de kluizenaars bij elkaar en langzamerhand groeide er in de 12e eeuw een soort ascetische gemeenschap maar het kluizenaarschap en het alleen leven bleef het belangrijkste doel om hier te zijn.

Toen Servische en Turkse legers de regio binnendrongen in het begin van de 14e eeuw kwam een groep monniken van de berg Athos onder leiding van Athanasios Koinovitis naar dit gebied om te ontkomen aan het geweld en de politieke druk. Tussen 1356 en 1372 werd het eerste (en grootste) klooster gebouwd waarbij alleen met touwen en netten de stenen van een 400 meter lager plateau omheeg gehesen werden. Via ladders, die per stuk soms wel 40 meter lang waren, kon men naar boven en beneden klimmen en bij gevaar kon men de ladders weghalen. Het werd zo een niet in te nemen vesting.

In de eeuwen erna kwamen er steeds meer monniken en werden er meer kloosters gebouwd. Je leest overal dat er 24 kloosters zijn geweest maar deskundigen betwijfelen dat. Nu zijn er in ieder geval nog 4 in gebruik, maar we kunnen ons voorstellen dat de monniken, die hier voor de afzondering komen, niet altijd blij zijn met de busladingen toeristen die zich hier dagelijks komen vergapen. Het is bijna een wereldwonder zoals de kloosters op de bergtoppen geplakt zitten en er nog net niet afvallen. De toegangswegen zijn wel wat gemakkelijker geworden met uitgehouwen treden maar het blijft een steile klim.

Bij sommige kloosters hangt nog een touw uit een raam die helemaal tot beneden gaat en waar een mand aan vast zit, nog steeds de gemakkelijkste manier om goederen en voedsel naar boven te krijgen. Ook bezoekers werden vroeger soms op die manier naar boven gehesen wat lang niet altijd een pretje moet zijn geweest als je boven een ravijn hangt en afhankelijk bent van de sterkte van het touw en de mannen die je boven ophijsen.
Het schijnt dat sommige monniken nog steeds zo naar boven gaan maar dat spektakel hebben we helaas niet zelf gezien.

Er zijn 6 kloosters te bezoeken maar ze zijn niet allemaal altijd open. Ook moet je rekening houden met de kledingvoorschriften. Zo mogen mannen absoluut niet in korte broek binnen en voor vrouwen is een broek helemaal uit de boze, net als een te korte rok of mouwloze shirts. Gelukkig kun je in de meeste kloosters een lange broek, wijde jurk of wikkelrok krijgen die je over je kleren hangt zodat je alsnog 'fatsoenlijk' rond loopt. Tja, het is een beetje ouderwets maar de kloosterlingen hebben het voor het zeggen, net zoals op de berg Athos bijvoorbeeld zelfs helemaal geen vrouwen worden toegelaten.
Wij hebben bij ons vorig bezoek al een klooster van binnen gezien maar deze keer komen we vooral voor het fantastische uitzicht. Toch zijn we iets minder geïmponeerd dan de eerste keer dat we dit gebied zagen. Toen was het nog helemaal nieuw en onverwacht.

Er gaan maar twee wegen door het gebied maar ondanks de drukte kun je bijna overal wel stoppen. Er zijn meerdere uitkijkpunten vanwaar je een mooi overzicht over het gebied en de vele kloosters hebt. Maar soms heb je geen idee meer welk klooster je nou eigenlijk ziet en het kan zijn dat we niet alle namen bij de foto's helemaal goed hebben.
Het gebied is een echte toeristische trekpleister gewordne en we kunnen ons voorstellen dat er steeds meer monniken wegtrekken, veel afzondering heb je er niet meer.

Het Grote Meteora klooster is de oudste en grootste en kun je bereiken door 115 traptreden te beklimmen. Er zijn regelmatig exposities te zien en je kunt de kerk bezoeken. Het Nicolaos klooster heeft meerdere verdiepingen omdat er op de rots te weinig ruimte was voor een gelijkvloers klooster (dat zijn de andere allemaal wel). Dit klooster heeft prachtige wandschilderingen.

Het Stefanos klooster is het meest toegankelijke omdat het langs de weg ligt en dit is ook het enige nonnenklooster. Dat is het trouwens nog niet zo lang, in eerste instantie werden in het gebied helemaal geen vrouwen toegelaten, net als op Athos.
Maar in de 17e eeuw raakte het kloosterleven enigszins in verval en er zijn zelfs verhalen van monniken die een vrouw, verkleed als monnik, mee naar binnen smokkelden, niet echt volgens de regels dus.

De rotswanden van het Roussanou klooster zijn zo steil dat er geen trap in uitgehouwen kon worden en er lopen een tweetal bruggen naar toe. En dan is er nog het Varlaam klooster, genoemd naar de kluizenaar die op deze rots een eerste kerkje bouwde. En dan is er nog het heilige Drieëenheid klooster dat vooral bekend is doordat James Bond in For your eyes only er tegen de wanden omhoog klom. Minder bekend is dat de Duitsers in de 2e wereldoorlog er de schatkamer plunderden.

In de 18e, 19e en 20e eeuw werden de kloosters ook gebruikt om te ontvluchten voor de machthebbers of bezetters en rebellen of fungeerden ze juist als uitvalsbasis voor verzetsstrijders die als guerillas te werk gingen. Tijdens de 2e wereldoorlog hebben de kloosters aardig wat schade opgelopen maar langzamerhand is men bezig alles weer te herstellen en het geld dat de toeristen in het laatje brengen kan daarbij natuurlijk goed helpen.
In 1988 zijn de kloosters opgenomen op de werelderfgoedlijst van de Unesco.

Bij het Grote Meteora klooster zien we een soort kabellift waar mannen aan het sjorren zijn met iets dat lijkt op een koelkast. We staan een hele tijd te kijken maar hoewel men druk bezig is met het apparaat, gebeurt er niets. Jammer, we hadden wel eens willen zien hoe ze dat deden want we zien geen katrollen of zo, alleen maar een paar kabels. De monniken kunnen beter gebruik maken van de bezoekende toeristen om spullen de kloosters in te brengen. Er schijnen nog geen 30 monniken en nonnen meer te zijn en al helemaal geen kluizenaars meer.

In een kapel voor het Grote Meteora klooster (ook wel Metamorfosis Sotiris genoemd) zien we nog een aantal mooie iconen, vooral de kleuren zijn vaak nog heel helder, zelfs wanneer ze eeuwen oud zijn. En veel van de oudste bewaarde iconen van de Grieks-Ortodoxe kerk komen voor op het schiereiland Athos en in de kloosters hier.
Er is in het verleden wel veel strijd geweest over het doel van iconen en uiteindelijk kwam men tot het compromis dat de afgebeelde personen wel vereerd mochten worden maar niet aanbeden. Om minder grote theologische kwesties zijn al kerkscheuringen ontstaan. Gelukkig hoeven wij ze alleen maar te bewonderen als kunstvoorwerpen die iets zeggen over de periode waarin ze gemaakt zijn.

Na een paar uur hebben we wel genoeg gezien en in het dorp Kastraki zoeken we een terrasje op, het is hier rustiger dan in het stadje Kalambaka waar de meeste toeristenbussen heen gaan. We rijden er wel even doorheen om de Meteora vanuit hier te fotograferen. Eigenlijk is het maar een heel klein gebied maar zeker de moeite waard om een heel eind voor om te rijden.
Wij hebben het nu 2x gezien en dat is wel even voldoende. Gelukkig is het vandaag zonnig en droog gebleven anders is het in de bergen een stuk minder prettig rijden. Tegen de schemering zijn we weer thuis en we kunnen nog lang op het balkon zitten.